Epigenetikle yeni türler meydana gelebilir mi?

Epigenetiğin Terminolojisi
Epigetik nedir? Latincede Epi:” üst” demektir. Epigenetiğin kelime manası; genetik üstü, yani genetiğin üstünde cereyan eden manasındadır.
“Genetik” kelimesine benzerliğinden dolayı epigenetik terimi; “Genom”, “Epigenom”, “Genetik kod”, “Epigenetik kod” gibi terimlerin paralel olarak kullanılmasına yol açmıştır.
Epigenom, genom terimine paralel olarak bir hücrenin tüm epigenetik durumunu ifade eder.
Aynı şekilde “Epigenetik kod” terimi, hücrelerin birbirlerinden farklı fenotiplerinin oluşumunu sağlayan epigenetik özelliklerin tümünü anlatmak için kullanılmaktadır.
En geniş kullanımıyla epigenetik kod, her molekülün pozisyonunu gösterecek şekilde gen ifadesinin şematik olarak gösterilmesi anlamında, bir epigenomik harita olarak hücrenin tamamını ifade eder.
Terim manası ise, bir organizmanın DNA baz sırasında herhangi bir değişim olmaksızın genlerinin ifadesinde ve dolayısıyla bu organizmanın veya hücrelerinin fenotipinde meydana gelen kalıtsal değişimleri araştıran bir bilim dalıdır. Bu değişimler organizmanın gelişimi süresince ve hücre bölünmeleri boyunca varlığını devam ettirir ve uygun durumlar olduğunda da yeni nesillere aktarılabilir.
Epigenetik olaylarda organizmanın DNA’sının baz diziliminde herhangi bir değişim söz konusu değildir. Bunun yerine genetik olmayan bazı faktörler organizmanın genlerinin kendilerini farklı şekilde ifade etmelerini ve davranmalarını sağlarlar. Bunun sonucu olarak da organizmanın veya hücrenin fenotipinde (Dış görünüşünde) farklılıklar görülür.
Moleküler temelleri çok karmaşık olan epigenetik olayların nasıl gerçekleştiği günümüzde bütün ayrıntısı ile tam olarak bilinmemektedir.
En iyi bilinen epigenetik mekanizmaları şöyle ifade edebiliriz:
(a) Genellikle DNA’nın temel yapısına dokunmadan genlerin aktivasyonunda ve ifadesinde meydana gelen değişimler,
(b) DNA bazlarının metillendirilmesi gibi modifikasyonlar,
(c) Kromatin yapısında oluşan ve kromatinin yeniden şekillenmesini sonuç veren değişimler.
Epigenetik değişimler hücreler bölündüğünde kaybolmadan devam eder ve oluşan yavru hücrelere aktarılır. Epigenetik değişimlerin büyük çoğunluğu ferdi organizmanın sadece kendi hayatı boyunca görülür. Ancak döllenmede kullanılacak sperm veya yumurtada meydana gelen epigenetik değişimler belli bazı durumlarda bir dölden diğerine geçebilir.
Epigenetik, bazı genlerin çeşitli sebepler dolayısıyla sessizleşmesidir.
Son zamana kadar evrimci yaklaşımı savunanlar, bu intron bölgelere işe yaramayan atık veya çöp genler diyordu. Bunların virüslerle insanın DNA’sına yapışan görevsiz artıklar olduğunu savunuyorlardı. Ancak genetik yapının sırları çözüldükçe bu bölgelerin DNA işleyişini kontrol ettiği anlaşıldı.
Böylece evrimci yaklaşımın sürdürdüğü bir saplantı daha bertaraf edilmiş oldu. Ancak bu bölgelerde çok ilginç bir işleyiş daha yakın bir zamanda ortaya çıktı.